این نشست عصر روز چهارشنبه ۶ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲، باحضور سید محمد بهشتی شیرازی، رئیس و مهرداد قیومی بیدهندی و اسکندر مختاری طالقانی، اعضای گروه تخصصی معماری و شهرسازی، دکتر باقرزاده شیرازی (فرزند استاد)، اسماعیل پناهی، رئیس و لاله زابلی‌زاده، مسئول فراهم آوری و تامین منابع و اطلاعات کتابخانه و مرکز اسناد، رزا ضرابی مسئول و مرضیه کاظمی، کارشناس گروه‌های تخصصی فرهنگستان هنر، برگزار شد.

ابتدا کاظمی و ضرابی، درخصوص پیشینه گفتگوهای صورت گرفته و پیشنهادهای ارائه شده از سوی گروه تخصصی معماری و شهرسازی برای همکاری فرهنگستان هنر در حفاظت و سازماندهی اسناد مجموعه زنده‌یاد باقرزاده شیرازی، توضیحاتی را ارائه دادند.  

سپس بهشتی شیرازی، با نکوداشت شخصیت زنده‌یاد، باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، از او به عنوان بنیان‌گذار مرمت علمی بناها، آثار و محوطه‌های تاریخی در ایران یاد کرد و گفت مرحوم آیت‌الله‌زاده شیرازی در مطالعه، طراحی و اجرای طرح‌های ملیِ مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی و تأسیس و مدیریت سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران و بنیان‌گذاری مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی و نیز فعالیت تخصصی گروه معماری و شهرسازی فرهنگستان هنر، نقش محوری داشت و در طی سالیان به جایگاه مرجعیت نظری و عملی در مطالعات میراث معماری ایرانی و اسلامی دست یافته بود. از ایشان دستاوردهایی در قالب اسناد و مدارک و دست­‌نوشته‌ها و گزارش‌ها باقی مانده است که حفظ و نگهداری آن‌ها، وظیفه سازمان‌هایی نظیر فرهنگستان هنر است که مرحوم شیرازی به آن تعلق داشت.

سپس مختاری طالقانی، به بیان ابعادی از شخصیت اخلاقی و علمی زنده‌یاد آیت‌الله‌زاده شیرازی پرداخت. وی گفت شیرازی در تمام عمر خویش، با دانش گسترده و عمیق نسبت به معماری ایرانی و عشق به میراث فرهنگی، و با سخت‌کوشی و پاکدستی، خدمات ارزشمندی را در حفظ، مرمت و احیای آثار و بناهای تاریخی ارائه داد و با تهیه و گردآوری اسناد، نقشه­‌ها، تصاویر و تدوین گزارش­‌های تخصصی از این آثار، میراث گرانقدری از خود به جای گذاشت. اسناد و تصاویر و نقشه­‌ها و گزارش­‌هایی که حاصل یک عمر تلاش و مطالعه و برگزاری کارگاه‌­ها و دوره‌های آموزشی و انجام طرح­‌های متعدد معماری و مرمت است و درصورت عدم توجه و پیگیری از بین خواهد رفت. فرهنگستان هنر می‌تواند با حفظ و نگهداری از این میراث گرانبها، زمینه را برای دسترسی پژوهشگران به این اسناد فراهم سازد.

در ادامه باقرزاده شیرازی (فرزند استاد)، به بیان فرازهایی از فعالیت‌های علمی و اجرایی و مدیریتی پدر، در عرصه ‌صیانت از بناهای معماری و میراث فرهنگی ایران‌زمین پرداخت و اظهار داشت حجم زیادی از اسناد و مدارک و گزارش‌ها و یادداشت­‌ها و اقلام دیداری و شنیداری از تدریس و تحقیق و فعالیت­‌های حرفه‌ای‌ و تخصصی ایشان در حوزه امور‌ اجرایی و مدیریتی فراهم آمده است که می‌تواند موضوع بسیاری از مطالعات و پژوهش‌ها قرار گیرد. وی اظهار داشت پدر، به دلیل فعالیت گسترده اجرایی و مشغله مدیریتی و آموزشی، فرصت تدوین و نگارش دستاوردهای تجربی و علمی خود را نیافت. اما خانواده ایشان تمایل دارند اسناد و مدارک و گزارش‌ها و یادداشت‌ها، در محل مناسبی نگهداری و در دسترس پژوهشگران قرار گیرد.

در ادامه قیومی بیدهندی، با اشاره به جایگاه فرهنگستان هنر و عزم و اراده و صلاحیّت مدیران و کارشناسان این فرهنگستان برای معرفی و حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی و هنری کشور، پیشنهاد کرد، برنامه‌ای تدوین شود تا در قالب زمان‌بندی مشخص، و در هماهنگی با خانواده زنده­‌یاد شیرازی، گام‌های اجرایی برای شناسایی، واگذاری و ساماندهی این اسناد و منابع برداشته شود.

پس از آن پناهی با تجلیل از خدمات بی‌نظیر باقرزاده شیرازی در مدیریت و مرمت‌ بناهای تاریخی و تربیت مستمر شاگردان، معرفی هویت و شخصیت علمی و حرفه‌ای بزرگان هنر و معماری کشور، به‌ویژه اعضای پیوسته فرهنگستان هنر را وظیفه فرهنگستان دانست. وی اظهار امیدواری کرد با حمایت مدیران فرهنگستان و همکاری گروه تخصصی معماری و شهرسازی و نیز همدلی و همراهی خانواده استاد باقرزاده شیرازی، اسنادِ مجموعه شخصی ایشان در کتابخانه و مرکز اسناد فرهنگستان، سازماندهی و در دسترس پژوهشگران حوزه معماری و مرمت قرار گیرد. پناهی با اشاره به تجربه چند دهه سازماندهی آرشیو و اسناد در کشور و در دسترس قرار گرفتن فناوری‌های جدیدِ مدیریت اسناد و منابع، آمادگی کتابخانه و مرکز اسناد را برای همکاری در این زمینه اعلام کرد.

سید باقر آیت‌الله زاده شیرازی (۱ شهریور ۱۳۱۵ ـ ۲۸ مرداد ۱۳۸۶) معمار، مرمت‌گر، استاد دانشگاه، چهره ماندگار عرصه معماری، حفاظت و مرمت بناهای تاریخی ایران و عضو پیوسته فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران و بنیان‌گذار مرمت علمی بناها، آثار و محوطه های تاریخی در ایران بود.

وی در طول زندگی پربار خود، طراحی و اجرای احیا و مرمت صدها بنا و بافت تاریخی را در کشور به عهده داشت و نقش موثری در مطالعات تاریخ معماری ایران، اشاعه دانش مرمت در کشور و تربیت نیروی انسانی متخصص ایفا کرد.

آیت‌الله‌زاده شیرازی سال ۱۳۳۴ با دریافت مدرك دیپلم ریاضی، تحصیل در رشته‌ مهندسى معمارىِ دانشكده هنرهاى زیبای دانشگاه تهران را آغاز كرد و سال ۱۳۴۲ از این دانشكده دانش‌آموخته شد. دوره‌ عالى شهرسازى را در دانشكده هنرهاى زیبا، نیمه‌كاره رها كرد و یك‌سال بعد برای تكمیل دوره تخصصى مطالعه و مرمت بناها و بافت‌هاى تاریخى، به مدرسه تخصصى مطالعه و مرمت آثار تاریخىِ دانشگاه رم به ایتالیا رفت. پس از آن، در سال ۱۳۵۴، دور‌ه‌ مرمت بناهاى سنگى را در انستیتوى مطالعات پیشرفته معمارى دانشگاه یورك انگلستان به سرانجام رساند.

وی كارشناسی بناهاى تاریخی سازمان ملى حفاظت آثار باستانى ایران، ریاست دفتر فنى سازمان ملى حفاظت آثار باستانى اصفهان، ریاست و سرپرست سازمان ملى حفاظت آثار باستانى ایران، مدیر كل و سرپرستی اداره‌ كل حفاظت آثار باستانى و بناهاى تاریخى ایران، مجرى طرح‌هاى عمرانى سازمان میراث فرهنگى كشور، معاون اجرایى سازمان میراث فرهنگى كشور، قائم مقام سازمان میراث فرهنگى كشور، عضویت پیوسته فرهنگستان هنر را در كارنامه‌ پربار حرفه‌‌ای‌‌اش ثبت كرد و سال ۱۳۷۹ از سازمان میراث فرهنگى كشور بازنشسته شد.

سهم او در بنیان‌گذارى دانشكده‌ مرمت بناها، بافت‌ها و آثار تاریخى در ایران، بنیان‌گذارى سازمان میراث فرهنگى كشور، كتمانناپذیر است. همچنین وی تهیه‌كننده پیش‌نویس اساسنامه و لایحه‌ قانونى تشكیل اساسنامه سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی بود. در كارنامه‌ باقر آیت‌الله‌زاده شیرازى ارائه‌ مقالات تخصصى فراوان در حیطه معمارى و آثار تاریخى، ترجمه كتاب «معمارى اسلامى: ش‍ک‍ل، ک‍ارک‍رد، م‍ع‍ن‍ی»، تألیف «كتاب فرهنگ تاریخ معمارى و شهرسازى اصفهان» نیز جای دارد.

این عضو پیوسته‌ فرهنگستان هنر، تا روزهای پایان حیات پربارش، تدریس و تحقیق را رها نكرد و سرانجام روز ۲۸ مرداد ۱۳۸۶، در مراسمی كه برای قدرشناسی از یك عمر تلاش حرفه‌ای‌ و تخصصی‌اش تدارك دیده شده بود، پس از تلاوت آیه‌ای از قرآن کریم و زمزمه بیتی از اشعار سعدی زندگی را بدرود گفت.

∎ سوابق علمی و اجرایی باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی